Vietnam

Stan, sinh viên của tôi trong chương trình học hè vừa rồi, có viết về khóa học hè Việt Nam trên trang chủ website của trường. Stan cũng có một website ảnh về chuyến đi Việt Nam.

Buổi tối cuối cùng đoàn chúng tôi ở Sài Gòn, trời mưa như trút nước. Lúc hơn 6h, tôi đưa Stan - sinh viên cuối cùng rời VN - đến nhà một người bạn của tôi ăn tối, rồi sau đó ra sân bay. Ngoài đường, gạt nước của xe taxi đã gạt hết cỡ mà vẫn không thể thấy rõ đường; chỉ thỉnh thoảng có những lằn chớp rạch ngang trời, soi sáng những khối nhà lởm chởm dọc đường từ quận Nhất sang quận Hai.

Trong xe taxi, Stan lấy iphone ra quay con đường phía trước mặt; rồi lại kề ống kính vào cửa sổ xe để quay những đường phố loáng nước và những người trùm áo mưa, co chân lên bệ xe chạy xé qua những vũng nước đang dâng cao. Xe rung và kính xe nhòe nước, cộng với trời tối nên màn hình chỉ có những mảng đen thẫm và vài đốm đèn xe nhòe nhoẹt cộng với tiếng cần gạt nước kin kít và những tiếng còi xe âm âm trong tiếng mưa đập xối xả trên nóc xe. Có một lúc, màn hình không có gì ngoài những dải ánh sáng méo mó. Nhưng tôi đoán cái mà Stan muốn lưu lại không phải là những thứ đang hiện hữu. Hình có rõ hay không không thực sự quan trọng.

Trong ba tuần đưa sinh viên đi, tôi học được nhiều điều, mà lớn nhất là học cách nhìn lại VN qua con mắt của họ, những người hầu hết chưa đến VN, chưa ra khỏi Mỹ. Là người Việt Nam, tôi biết cái mà các sinh viên của tôi nhìn thấy trong 3 tuần dĩ nhiên không hẳn là chính xác, nhưng tôi cũng phải tự nhắc nhở mình rằng cái mà tôi nhìn thấy trong 30 năm làm người VN chưa chắc đã chính xác và chưa chắc chính xác hơn. Mà nói chính xác có khi khó, đôi khi vấn đề là ta lựa chọn cách nhìn nào cho có nghĩa (ít nhất là với ta) hơn.

Ảnh minh họa chụp bằng điện thoại ở tòa thánh Tây Ninh - một buổi lễ của đạo Cao Đài.